OMURGANIN TRAVMATİK HASTALIKLARI

Servikal Kırık ve Çıkıklar

 

Bu bölge kırık ve çıkıkları gerek artan trafşk kazaları, su sporları, iş ve ev kazaları ve gerkse giderek daha ağır travmalarla seyreden savaşlarla artmaktadır. Solunum durması sonucu ani ölümi ağır nörolojik hasar olabileceği içim bu kırık ve çıkıkların son derece dikkatle transportu ve tedavisi gereklidir. Tüm vertebra kırıklarının % 61i bu bölgede görülmektedir. En çok kırık ve çıkık görülen servikal vertebralar C5 veC6 dır.

 

Etiolojik nedenler:

1-Trafik kazaları (%42)

2-Düşme (%23)

3-Suya dalma(%16)

4-Ateşli silah yaralanması(%7)

5-Motorsiklet kazaları(%3)

 

Sınıflama:

A-Çıkık ve subluksasyonlar

  1- Atlanto-oksipital bölge yaralanmaları

  2-Atlantoaksiyel çıkık (C1-C2)

  3-C3-C7 vertebralarda çıkık

  4- Tek yada bilateral faset eklem çıkığı

B-Kırıklar. 

  1-Atlas halkası parçalanmış kırığı (Jefferson kırığı)

  2-C2 nöral arkus kırığı (Cellat kırığı) 

  3-Odontoid kırığı

  4-Cervical vertebrs cisim fleksiyon ve hiperfleksiyon kırığı

  5-Ekstansiyon ve hiperekstansiyon kırığı

  6-Spinoz çıkıntı kırıkları

 

Klinik ve Radyolojik değerlendirme:

Servikal yaralanma düşünülen her yaralı ço dikkatle baş ve boynu hareket ettirilmeden ,boyun dıştan geçici bir desteğe alınarak düz ve sert bir zemin üzerinde bir merkeze nakledilmelidir . Gerekiyorsa hemen kaza yerinde kardio-pulmoner resusitasyon yapılmalıdır (KPR). %43 olguda kafa göğüs ve diğer organ yaralanmaları da birlikte olacağından bu açıdan da değerlendirilmelidir.

Boynun 4 yönlü radyografisi alınır Ön-arka, yan, sağ obliq, sol obliq) , odontoid kırığından ya da atlantoaksiyel çıkıktan şüpheleniliyorsa ağız açık ön-arka radyografi çekilmelidir. Ayrıca medullar kanalın durumunu değerlendirmek için Bilgisayarlı Tomografi (daha iyisi myelo BT), Medulla spinalis ve diğer yumuşak dokuları değerlendirmek için MRI çekilir.

​

Tedavi:

A-Konservatif tedavi

  1- Alçı korsesi (Minerva alçısı)

  2- Kraniumdan iskelet Traksiyonu

       a. Crutchfield traksiyonu 

       b. Halo traksiyon(

 3- Boyunluk (collar)

      a. Sert termoplastik collar 

      b.Philadelphia tipi collar

 4-Manipulasyonla redüksiyon

B-Cerrahi tedavi

  1-Cerrahi redüksiyon

  2-İnternal fiksasyon

     a.posterior tespit

     b.anterior tespit

     c.laminektomi, foraminotomi

     d.anterior interbody füzyon

  3-Debridman

 

Torako-Lomber Vertebra Kırıkları

 

Oldukça sık görülen yaralanmalardır. En sık torakolomber bileşke denilen T12-L2 vertebraları arasında görülür. Çoğunlukla diğer organ yaralanmaları ile birlikte bulunduğundan ağır ve komplike yaralanmalardır. Multipl yaralanması olan kişilerin % 75 inde omurilik ve/veya vertebra yaralanması da birlikte bulunduğu, vertebra kırıklarının ise %43 ünde diğer organ yaralanmaları da birlikte görülür. Vertebra yaralanmalarında ilk yardım çok önemlidir. Aşağıdaki temel kurallar uygulanmalıdır( 6 T kuralı)

• Tedbir

• Tanı

• Tedavi

• Telekomünikasyon

• Triaj (yaralının sınıflandırılması)

• Taşıma

Vertebra kırıkları oluş mekanizmalarına göre 4 gruba ayrılır:

1. Kompresyon kırıkları

2. Burst(patlama) kırıkları

3. Emniyet kemeri (fleksiyon distraksiyon tipi) kırıklar

4. Kırıklı çıkıklar

 

Vertebranın anatomik yapısına göre :

1. Muskuler çıkıntı kırıkları

2. Nöral arkus kırıkları

3. Korpus kırıkları

 

Klinik Bulgular: Vertebralarda ağrı ve lokal hassasiyet, kırık bölgesinde cilt üzerinde yumuşak dokuda sıyrık, ekimoz gibi yaralanmalar vardır. Processus spinosuslar arasındaki mesafe kırık bölgesinde artmıştır. Bazen daha çıkıntılı olarak palpe edilebilir. Bel ve sırt hareketleri şiddetli ağrı oluşturur. Nörolojik yapılarda hasr varsa hasarın seviyesinden distalde motor ve duyu fonksiyonlarında çeşitli derecelerde azalma ve kayıp söz konusudur. Parapleji varsa başlangıçta flask tip olup zamanla spastisite gelişebilir. Total paraplejik hastalarda bulbokavernöz refleks, anal refleks azalmış ya da kaybolmuştur. Bazen medulla spinaliste bir hasar olmaksızın “spinal şok” a bağlı olarak duyu ve motor fonksiyon kaybı ve refleks kaybı olabilir ancak bu kayıplar 24-48 saat içinde geri dönerler.

 

Radyolojik bulgular: 

• Direkt radyogram (%70-90)

• Kompüterize Tomografi

• Manyetik Rezonans Görüntüleme

• Myelografi (nadiren kullanılır)

 

Tedavi: Diğer kemik kırıklarından biraz farklılık gösterir. Birlikte bulunan medulla spinalis veya radiküler yaralanmalar stabilite gibi ciddi verilere ek olarak kırığın redüksiyonu ve iyileşmesi yanında faset kırık ve çıkıkları intervertebral disk ve bağ veya yumuşak dokuların iyileşmesi, paralizi ve paraplejinin düzeltilmesi, stabilite,rehabilitasyon ve bütün bunlara rağmen erken hareket sağlamak çok zorlu sorunlardır. Amaç, vertebra doğrultusunu düzeltmek, stabiliteyi sağlamak ve varsa kısmi meduller veya radiküler basıyı ve zedelenmeyi onarmak, kalıcı nörolojik bozukluklarda hastayı rehabilite etmektir.

A-Konservatif Tedavi:

Nörolojik defisiti olmayan ve stabil olan kırıklar konservatif yöntemlerle tedavi edilirler. Bunlar:

• Yatak istirahati (8-10 hafta)

• Hiperekstansiyon gövde alçısı

• Torako-lumbo-sakral ortezler (TLSO)

1. Çelik balenli bez korse

2. Boston Brace

3. Wilkinson Brace

4. Taylor Brace

5. Jewett Brace

​

B-Cerrahi Tedavi:

Konservatif tedavinin başarısız olduğu  durumlarda, medulla spinalis ve sinir köklerine bası olan veya mekanik olarak instabil kırıklarda redüksiyon, dekompresyon ve tespit için, kalıcı nöral defektlerde erken rehabilitasyon için cerrahi tedavi yapılır.

• Posterior girişimler

1. Cerrahi redüksiyon

2. Posterior tespit ve füzyon

• Dekompresyon

1. Posterior (laminektomi)

2. Anterior dekompresyon

3. Posterolateral dekompresyon

• Posterior tespit(plak, vida, kanca, rodlarla tespit )

• Anterior tespit