OMURGANIN DEJENERATİF HASTALIKLARI

 

İlerleyen yaşla birlikte vertebralarda  biyokimyasal ve mekanik faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan dejeneratif değişiklikler sonucu ortaya çıkan klinik tablodur. Ağrı ya eklemlerdeki dejenerasyonun yol açtığı sinovyit nedeniyle (mekanik ağrı) ya da yakın komşuluğu olan nörolojik dokulara bası sonucu(nörojenik ağrı) şeklinde ortaya çıkar.

 

50 yaş civarındaki kadınların yaklaşık % 60ında, erkeklerin ise % 80 inde lomber vertebralarda dejeneratif değişikliklere rastlanır. 70 yaşın üzerindeki her insanda ise mutlaka dejeneratif değişiklikler mevcuttur. Vertebral kolonun ayakta iken ve yük taşıma sırasında en fazla yük altında kalan bölgesi lumbosakral bileşke olduğu için bu bölgede dejeneratif değişiklikler önce başlar ve en fazla görülür.

 

Spondilartroz (Kireçlenme)

 

İntervertebral disklerde regresif değişiklikler, esneklik kaybı, annulus fibrosus ta multipl yırttılmalar ve disklerde incelme sonucu vertebra korpuslarına binen yüklerin artması sonucu korpusların alt ve üst kenarlarında dejeneratif değişiklikler, skleroz ve osteofitlerle karakterli dejeneratif hastalıktır. Disk aralarına gaz toplanması ile karakterli “vakum fenomeni görülebilir. Vertebral hareket segmenti instabilitesi oluşur. Hareket segmenti instabilitesi intervertebral bağlarda çekim kuvvetlerinin artmasına, ve sonuçta vertebra cismi kenarlarında reaktif olarak osteofitlerin oluşumuna yol açar. İlerlemiş olgularda bu osteofitler arasında birleşmeler ve vertebralar arasında köprüleşmeler oluşur. Hareket segmentindeki instabilite küçük vertebra eklemlerindeki yüklenmeyi arttırır ve sonuçta bu eklemlerde artroz oluşur.Küçük vertebral eklemlerin (Faset eklemlerinin) eklem aralığında daralma, eklem yüzlerinde düzensizlik ve subkondral skleroz görülür.

  Klinik Bulgular:Başlangıç yavaş veya akut olabilir.

 

• Ağrı vertebranın bir segmentindedir.

• Hareket ve aktivite ile artar, istirahatle geçer

• Radiks basısı varsa yansıyan ağrı şeklindedir.

• Sabah hareket kısıtlılığı vardır, gün içinde geçer.

• Ağrı soğuk hava ve alçak basınçta artar.

• Vertebranın hareketleri ağrı oluşturur.

• Palpasyon ve perküsyonla lokal hassasiyet vardır.

 Tedavi:

Tıbbi Tedavi:

• Lokal sıcak tatbiki

• Yatak istirahati

• Analjezik-antienflamatuar ilaçlar

• Myorelaksanlar

• Anksiyolitikler

• Vücut ağırlığını azaltma

• Ağır işlerden kaçınma

• Lokal kortizon enjeksiyonları

• Korseler

• Lordozu azaltıcı, karın ve sırt kaslarını güçlendirici egzersizler.

Cerrahi Tedavi:

• Dekompresyon operasyonları (laminektomi, Fasetektomi, Foraminotomi)

• Posterior Füzyonlar

• Anterior Füzyonlar

• Faset Denervasyonu

 

Faset Sendromu

Sinir köklerinin katılımı olmaksızın omur eklemleri ve onlarla ilgili yapılardan kaynaklanan psödoradiküler ağrılardır. İntervertebral diskin gevşemesi sonucu hareket segmentinde fizyolojik olmayan mikro hareketlerin ortaya çıkışı ve bu nedenle vertebra eklemlerinde aşırı yüklenme ve eklem kapsülünün irritasyonu meydana gelir.

 

 Dejeneratif Disk Hastalığı

İntervertebral disklerin yaşlanma ile ortaya çıkan progresif dejeneratif bir hastalığıdır. İleri yaşlardaki en sık bel ağrısı nedenlerinden biridir. Yaşlanma ile birlikte annulus fibrozus un kollajen liflerinde azalma ve dejenerasyon ortaya çıkar. Nükleus Pulposus un su ve proteoglikan içeriğinin azalması sonucu intervertebral diskler sertleşir, yüksekliği azalır ve yük taşıma kapasitesinde önemli azalmalar ortaya çıkar(Şekil 18). Ağrı reseptörlerinin uyarılması ile mekanik tür bel ağrıları ortaya çıkar. Dejeneratif sürecin devam etmesi sonucu vertebra son plaklarında vücut ağırlığının aşırı yüklenmesi ile skleroz, yüzey genişlemeleri ve osteofitler oluşur. Medulla spinalise veya ganglionlara bası oluşur ve bunun sonucunda nörojenik ağrılar ve fonksiyon bozuklukları ortaya çıkar. Tedavide Başlangıç dönemlerinde antienflamatuvar ve analjezik ilaç tedavisi etkilidir. Vücut ağırlığını azaltmak, immobilizasyon, akut dönem dışında egzersizler etkilidir. İlerleyen olgularda özellikle Kauda Equina Sendromu (Kauda Equinanın bası ve gerilmesi sonucu alt ekstremitelerde ağrı, duyu ve motor fonksiyon kaybı ile idrar inkontinansı ile seyreden klinik tablo) ortaya çıkmışsa cerrahi dekompresyon ve stabilizasyon yöntemlerini uygulamak gereklidir.

                                       

Spinal Stenoz:

•  Spinal kanal stenozu: Spinal kanalın genelde dejeneratif değişiklikler nedeniyle daralmasıdır. Önemli semptomu yürüme sırasında görülen “Nörojenik klodikasyon” ağrı, duyu bozukluğu ve paralizi dir.

• Recessus stenozu: Processus artikülaris superiordaki dejeneratif değişiklikler nedeniyle sinir köklerinin recessus lateralisteki kompresyonudur. En sık L4-5, L5-S1 seviyelerinde görülür.

Etiyoloji: Osteofitler, intervertebral disk protrüzyonları ve psödospondiolistezislerin neden olduğu sonradan gelişen dejeneratif daralmalardır (Şekil 19). Nadiren konjenital spinal stenoz da görülebilir.

Klinik: tipik olarak yürüme sırasında şiddetli ve lomber bölgede lokalize ayrıca gluteal bölge ve bacağa yayılan ağrılar mevcuttur. Öne eğilmede, oturma ve yatma sırasında ağrılar kaybolur. Disk hernisinin tipik belirtileri yoktur. Ara sıra bacaklarda yanma ve zayıflama hissi farkedilir. Lordoz artışıyla ağrı artar. Sinir kökü basısı varsa buna ait bulgular ortaya çıkar.

Tedavi: Lordozu düzeltici hareket ve egzersizler, lumbosakral korseler, analjezik antienflamatuar tedavi uygulanır. Konservatif tedaviye dirençli olgularla nörolojik defisitinde ilerleme olan olgularda cerrahi tedavi uygulanır. Dekompresyon, laminektomi ve gerekirse posterior füzyon uygulanabilir.

 

 

Dejeneratif Spondilolistezis

 

Lomber vertebralardaki faset eklemlerinin dejeneratif değişiklikleri sonucu eklem ilişkilerinin bozulması ve intervertebral disklerin yırtıkları sonucu karın içi organlarının öne doğru çekmesi sonucu vertebraların birbiri üzerinde öne doğru kayması ile sonuçlanan klinik  tablodur. Daha çok orta yaşın üzerindeki kadınlarda ve en sık olarak L4-5 vertebralar arasında görülür. Başlangıçta bel ağrısı klinik tabloyu oluşturur. Kaymanın ilerlemesi sonucu intervertebral foramenlerin daralması ile nörolojik defisit ortaya çıkabilir. Tedavi vertebral kolonun stabilize edilmesiyle sağlanır. Bunun için gövde ortezleri ve kas güçlendirici egzersizler etkilidir. İleri derecedeki kaymalrda cerrahi dekompresyon ve stabilizasyon  yöntemleri uygulanır.